De huid ons grootste orgaan is voorzien van een microbioom
Het huidmicrobioom een complex onderdeel van de huid, ons grootste orgaan die bescherming biedt tegen de omgeving waarin we leven. Een van de taken van de huid is het voorkomen van infecties en opname van toxische stoffen. Wanneer er iets mis is met de beschermende werking van de huid (bijvoorbeeld bij verwonding/ slechte huidverzorging) dan heeft dat vaak ook invloed op allerlei processen in het hele lichaam. Zoals onze stofwisseling en de werking van het immuunsysteem.
De ontwikkeling van verschillende huidaandoeningen brengen we al lange tijd in verband met veranderingen in de samenstelling van het aanwezige huidmicrobioom. Een beter zicht op de samenstelling én de functie van deze micro-organismen op ons lichaam kan leiden tot een meer effectieve manier om ziekten te diagnosticeren, te behandelen en zo mogelijk te voorkomen.
Onze huidflora ontwikkelt tijdens de bevalling
Voor de geboorte is de huid nog vrij van micro-organismen.
Maar snel na de geboorte, meegegeven door de moeder tijdens de bevalling, wordt de buitenste laag (dode hoornlaag), gekoloniseerd door micro-organismen uit de omgeving. Welke zich vlot ontwikkelen tot een complex microbieel ecosysteem. Alle micro-organismen op alle afzonderlijke huidoppervlakken bij elkaar vormen het huidmicrobioom.
Wie is ons huidmicrobioom
Hieronder verstaan we; bacteriën, bacteriofagen, virussen, schimmels, gisten en wat grotere diertjes zoals mijten. In totaal zijn dat er gemiddeld één miljoen. Bestaande uit meer dan honderd verschillende ‘bewoners en passanten’, die elke vierkante centimeter van onze huid bezetten.
De passanten zijn micro-organismen uit onze leefomgeving die zich maar tijdelijk op de huid vestigen. De bewoners beschouwen we als normale (commensalen) micro-organismen die permanent op onze huid aanwezig zijn.
De diversiteit van deze micro-organismen verschilt per locatie op het lichaam, en is afhankelijk van de daar heersende zuurtegraad, vochtigheid, en zout– en talggehalte.
Ook intrinsieke factoren spelen een rol;
- Genetische achtergrond
- Leeftijd en geslacht
Maar ook externe individu-afhankelijke factoren zoals:
- Beroep
- Levensstijl
- Leefomgeving
- Het gebruik van antibiotica en cosmetica
Zijn bepalend voor de samenstelling van het huidmicrobioom.
Het huidmicrobioom van gezonde mensen vergeleken met patiënten die atopische eczeem hebben. Een gezonde huid (links) wordt gekenmerkt door een zeer gevarieerde microbiële gemeenschap met veel Dermacoccusbacteriën. Bacteriën geassocieerd met eczeem brengen genen tot expressie om te overleven onder droge omstandigheden en ammoniakproductie waardoor de zuurgraad verandert.
Bron: Sittrop Grafisch Realisatiebureau, Nijmegen
Een gezond huidmicrobioom
Een goed huidmicrobioom is belangrijk voor onze gezondheid. Het voorkomt de kolonisatie van potentiële pathogene micro-organismen, en moduleert en onderhoudt tevens het aangeboren immuunsysteem van de huid.
Recentelijk hebben studies, die gebruik maakten van de nieuwste sequentieanalyse–technologieën, laten zien dat de bacteriële diversiteit en hoeveelheid hoofdzakelijk afhangt van de locatie op het lichaam en dat de populatie aan organismen op die locatie redelijk stabiel blijft in de tijd.
Ook bleek dat er een aanzienlijk grotere diversiteit aan bacteriën op onze huid leeft dan werd verondersteld op basis van in vitro kweekexperimenten.
Het huidmicrobioom van gezonde individuen verdelen we grofweg in vier verschillende bacteriële groepen (fyla):
- Actinobacteria
- Firmicutes
- Proteobacteria
- Bacteroidetes.
Bepaalde bacteriën op de huid
Verder zijn specifieke bacteriesoorten (genera) verbonden met vochtige, droge en talgrijke delen van de huid.
Zo koloniseert bijvoorbeeld de huidbacterie Staphylococcus graag de vochtige gedeelten van ons lichaam zoals de oksel en de binnenkant van de elleboog en knieholte.
Terwijl de ‘acnebacterie’ Propionibacterium acnes in grote hoeveelheden voorkomt op talgrijke huidoppervlakken zoals het voorhoofd en de rug.
De droge gebieden van de huid, zoals de onderarm, de onderrug en delen van de hand, worden door micro-organismen met de grootste diversiteit gekoloniseerd, terwijl de absolute aantallen er het laagst zijn.
Verder verschilt het huidmicrobioom tussen mensen onderling aanzienlijk. Onze huid zo uniek als onze vingerafdruk. De exacte factoren die dat bepalen zijn niet bekend, maar dat de kwaliteit van de huidbarrière en de aangeboren immuunrespons een grote rol spelen is zeer waarschijnlijk.
Verstoring van het huidmicrobioom
Onder normale omstandigheden leeft onze huid vredig en in goede harmonie met haar commensale bacteriën. Verstoring van deze evenwichtige relatie (homeostase) heet ‘dysbiose’. Deze verstoring kan het resultaat zijn van een veranderde bacteriesamenstelling, een verstoorde immuunrespons, of beide.
lDit zou een drijvende factor kunnen zijn in de ontwikkeling van ontstekingsziekten van de huid zoals eczeem en psoriasis. Daarmee kan het (huid)microbioom een oorzakelijke rol spelen in zowel het behoud van gezondheid als het ontstaan van eventuele ziekte.
Recentelijk werd aangetoond dat eczeempatiënten op hun gezonde huid fundamenteel verschillende microbiële populaties hebben in vergelijking met gezonde mensen.