Hyperpigmentatie
Hyperpigmentatie is een huidaandoening waarbij sprake is van te veel pigment in de menselijke huid.
Het belangrijkste pigment in de menselijke huid is melanine; dit is een biologisch pigment.
Maar daarnaast speelt ook ijzer een rol als pigment.
Zoals gezegd is melanine een zogenoemd biologisch pigment.
Gevormd door melanocyten met behulp van het aminozuur tyrosine.
Melanine vinden we in de basaalcellen laag (de kiemlaag) van de epidermis, doordat de melanocyten meer pigment produceren (sproet) of doordat er meer pigmentcellen aanwezig zijn (moedervlek).
Maar het pigment kan ook in de dermis aanwezig zijn.
Een ophoping van pigment producerende melanocyten zorgt dan voor een blauw of zwart kleuring.
Bij bepaalde ontstekingen kan ook pigment in macrofagen (opruim-cellen) terechtkomen; dit pigment is meestal afkomstig uit keratinocyten, wanneer deze door een ontsteking ten gronde gaan.
Dit zien we vooral ook bij donkerder huidtypen. Macrofagen gevuld met pigment noemen we ook wel melanofagen.
IJzer
IJzer kan ook voor hyperpigmentatie van de huid zorgen, vooral in de vorm van hemosiderine gestapeld in macrofagen. Een belangrijk voorbeeld is de bruine verkleuring van de onderbenen die optreedt bij veneuze insufficiëntie.
Maar ook na ontstekingen (acne) kan dit optreden.
Pigment kan ook van buiten af in de dermis aangebracht (tatoeage) worden of na een verwonding achterblijven.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIH)
Na een verwonding spreken we van PIH of wel hyperpigmentatie als gevolg van een ontsteking. Wat overigens de meest voorkomende vorm van hyperpigmentatie is.
Bij cliënten met een gepigmenteerde huid treedt bij bijna alle lokale of uitgebreide ontstekingsprocessen Post Inflammatoire Hyperpigmentatie op.
De primaire en de secundaire efflorescenties die naast hyperpigmentatie kunnen voorkomen zijn atrofie, lichenificatie en schilfering. Via cytokinen vanuit het ontstekingsprocessen worden de melanocyten dan gestimuleerd in het aanmaken van melanine.
Post inflammatoire hyperpigmentatie zien we onder andere bij het gebruik van chemicaliën die een toxische of allergische contactdermatitis veroorzaken, zoals fotoactieve stoffen in cosmetica of planten.
En bij elk ander inflammatoir proces op de overgang van epidermis en dermis zoals; elk eczeem, lichen planus, urticaria soms, lichen simplex chronicus, prurigo papels, Herpes zoster, psoriasis, dermatitis herpetiformis, CDLE, SLE, sclerodermie, toxicodermie, fixed drug eruption, en vele andere).
Elke ontsteking op de dermo-epidermale junction kan een pigmentincontinentie veroorzaken, speciaal bij mensen met een donkere huidskleur, maar niet alleen. Als gevolg van het algemene ziekteproces beschadigen pigmentcellen, wat vaak tot celdood lijdt en lekkage van melanosomen naar de dermis, waar ze vervolgens worden opgenomen door macrofagen. Veelal verdwijnt na verloop van tijd het pigment omdat de melanofagen met de bloedstroom worden afgevoerd.
Hyperpigmentatie is het symptoom van de volgende huidaandoeningen
- Melasma (ook wel zwangerschapsmasker genoemd) is een vorm van hyperpigmentatie onder invloed van hormoonschommelingen.
- ziekte van Addison is een vorm van hyperpigmentatie waarbij de verhoogde aanmaak van pigment de oorzaak is.
- Linea nigra – is een donkere, verticale lijn die in driekwart van de zwangerschappen op de buik verschijnt.
- Schade aan pigment door blootstelling aan chemicaliën zoals salicylzuur, bleomycine en cisplatine.
- Syndroom van Peutz-Jeghers – is een zeldzaam erfelijk syndroom dat wordt gekenmerkt door kleine bruine pigmentvlekjes op het slijmvlies van de mondholte, rond de lippen, op het gezicht, de geslachtsdelen en de handpalmen.
- Coeliakie In sommige gevallen bestaat er een karakteristieke blaasjesvormende huidaandoening (dermatitis herpetiformis) naast de darmaandoening.
- Hemochromatose – is een stofwisselingsziekte waarbij de opname van ijzer in de darm niet goed is gereguleerd, hetgeen soms leidt tot ijzerstapeling in organen en huid wat na lange tijd (soms ernstige) symptomen kan veroorzaken. Komt het in de huid voor dan veroorzaakt het hyperpigmentatie.
Tevens een is Acanthosis nigricans een huidaandoening gekenmerkt door verkleuring. Het is echter geen hyperpigmentatie. Acanthosis nigricans is een donkere verkleuring door de verdikking van de hoornlaag in plaats van door pigment.
Hyperpigmentatie behandelen is geen sinecure
- Blekende crèmes: bevatten veelal vooral hydrochinon, wat bij langdurig gebruik vaak weer voor hypopigmentatie (witte vlekken) zorgt of azelainezuur.
De Ivory Whitening crème van Chris Farrell is dan een beter en veiliger alternatief met als ingrediënt alpha arbutin. - Peeling: het afschillen van de bovenste huidlagen, vooral met chemische stoffen. Voorbeelden zijn peeling met fruitzuur, of met trichloorazijnzuur. Hoewel wij geen voorstander zijn van sterke fruitzuren en chemische peelings, omdat dit niet huideigen is.
- Lasertherapie: door de golflengte van het licht zo te kiezen dat het vooral pigment de energie absorbeert, men zegt dat het pigment zo ‘verbrandt’, zonder schade aan de overige huidbestanddelen, bij dit laatste heb ik persoonlijk zeer mijn twijfels. Dit proces is nooit helemaal selectief. En het is minder geschikt bij donkerder huidtypen, want dan wordt ook de gewone huid gebleekt.
Maar het beste blijft het natuurlijk om het te voorkomen, want wat we kunnen doen om ons goed tegen de UV-straling te beschermen is het smeren van zonbescherming. De juiste zonbescherming wordt afgestemd op jouw huidtype en waar men zich bevindt op deze aardbol.
Bij alle andere behandelingen is er een behoorlijk risico op te veel bleken, zodat lichte vlekken (hypopigmentatie) ontstaan. Tevens is er een risico op beschadiging van de gewone huid, waardoor de hyperpigmentatie zich kan verergeren of er (zelfs) littekens ontstaan.